Gabinet Janiny i Piotra Bańkowskich w Łomżyńskim Towarzystwie Naukowym im. Wagów
Na mocy testamentu prof. Piotr Bańkowski [WIKIPEDIA] – urodzony w 1885 r. w Wysokiem Mazowieckiem archiwista, kolekcjoner, bibliofil niemal cały materialny dorobek swojego życia, składający się z mebli, obrazów, innych ruchomości oraz księgozbiór liczący kilka tysięcy woluminów przekazał towarzystwu naukowemu w Łomży. Intencją darczyńcy było
ażeby [majątek] stał się on fundamentem i ośrodkiem pracy naukowej w Łomży, podstawą instytucji, z której mogliby korzystać nie tylko badacze naukowi i miłośnicy Ziemi Łomżyńskiej, a która by, narastając stopniowo i rozwijając się dzięki dalszej ofiarności byłych wychowanków szkół łomżyńskich, – torowała Łomży drogę do zajęcia jak najpocześniejszego miejsca wśród innych znaczniejszych, kulturalnych ośrodków prowincjonalnych Polski.
Zażyczył sobie również, aby wszystkie przekazane przez niego przedmioty zostały zgromadzone w gabinecie Janiny i Piotra Bańkowskich. Tak też się stało. Gabinet stworzono w siedzibie ŁTN im. Wagów i cały czas jest on udostępniany (w 1993 r. został wpisany do rejestru zabytków).
Wśród znajdujących się tam przedmiotów odnajdziemy stylowe meble, w tym biblioteczkę, sekretarzyk, drewniany stół z sześcioma neorokokowymi krzesłami, pochodzącymi ze zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie. Duże zainteresowanie zwiedzających wzbudza wysoki, stojący zegar z końca XVIII wieku, wyprodukowany w Londynie.
Ozdobą gabinetu są obrazy, m.in. Św. Magdalena oraz Na wsi Zofii Stankiewicz, a także Alegoria wiedzy. Kolekcję tę uzupełniają liczne oryginalne ryciny, m.in. portrety Augusta III Wettyna oraz Stanisława Augusta. Oczywiście nie brakuje również wizerunku samego Piotra Bańkowskiego, który zdobi ścianę przy wejściu do gabinetu.
Prawdziwym unikatem jest jednak księgozbiór ofiarowany Towarzystwu, który liczy blisko 2600 skatalogowanych pozycji. Tak liczny zbiór o bogatej tematyce, oddaje wielostronność zainteresowań profesora, który zajmował się w swojej pracy nie tylko archiwami, lecz również historią, literaturą i bibliotekarstwem. Wśród zgromadzonych dzieł, znajduje się wiele cennych ksiąg pochodzących nie tylko z XIX i początków XX wieku, lecz również z XVII i XVIII stulecia, które stanowią prawdziwe perły tego księgozbioru oraz mają wielkie znaczenie nie tylko dla zagranicznej, ale także polskiej myśli historycznej. Zgromadzone woluminy, zwłaszcza stare druki, bez wątpienia świadczą o bibliofilskich fascynacjach Piotra Bańkowskiego.
Posiadanie tak bogatego zbioru literatury, jest ogromnym wyróżnieniem dla Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów. Zachowanie tak wspaniałego zabytku, jakim jest gabinet im. Piotra i Janiny Bańkowskich, jest aktualnie jednym z filarów funkcjonowania ŁTN, a jego udostępnianie i popularyzacja stanowi jedno ze sztandarowych przedsięwzięć Towarzystwa.
W ostatnim czasie, dzięki funduszom Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (Umowa 700/P-DUN/2015), udało się udostępnić zbiory muzealne i archiwalne z kolekcji prof. Piotra Bańkowskiego. Na podstawie zbiorów P. Bańkowskiego w ubiegłym roku powstała praca magisterska [O ŁTN].
Obecnie gabinet im. Piotra i Janiny Bańkowskich jest dostępny dla zwiedzających od poniedziałku do piątku w godzinach pracy biblioteki Towarzystwa. Jest on również udostępniany w innych godzinach po wcześniejszym umówieniu z osobą odpowiedzialną za jego utrzymanie. Gabinet odwiedzają zarówno osoby indywidualne – miłośnicy historii i archiwistyki, jak również przez zorganizowane grupy szkolne lub turystyczne. ŁTN w 2015 r. (i w latach poprzednich) uczestniczył Nocy Muzeów, podczas której gabinet zwiedziło około 300 osób. Zbiory Piotra Bańkowskiego był również prezentowane podczas konferencji archiwistycznej na jubileusz 40-lecia ŁTN (8–10.10.2016 r., współfinansowanej przez MNiSW).
Kolekcja znajdująca się w zbiorach ŁTN im. Wagów stanowi obecnie kluczową część działalności popularyzatorskiej Towarzystwa. Świadectwem jego popularności są m.in. wpisy w księdze pamiątkowej znajdującej się w gabinecie prof. Bańkowskiego.
Historia Gabinetu im. Janiny i Piotra Bańkowskich:
https://bialystok.tvp.pl/26847734/swiadkowie-czasu