Przedmowa
Publikacja ta jest swego rodzaju kontynuacją tradycji konferencji Stieberowskich, stanowiących forum spotkań slawistów, które odbywały się przed laty w Instytucie Slawistyki PAN w Warszawie. W roku 2000 ukazał się tom Słowiańskie słowniki gwarowe, pod redakcją Hanny Popowskiej – Taborskiej z referatami wygłoszonymi na IX Konferencji Stieberowskiej. Zamieszczone tam teksty zawierały przegląd ówczesnego dorobku polskiej leksykografii gwarowej polskiej i południowosłowiańskiej.
Obecny tom nawiązuje tytułem i tematyką, a jednocześnie inicjuje serię Dialektologia słowiańska, która będzie miejscem prezentacji najnowszych rezultatów badań w zakresie dialektologii słowiańskiej, platformą dyskusji na temat bardzo dynamicznie zmieniającego się systemu gwarowego Słowiańszczyzny, roli i statusu języków lokalnych na tle odmian standarowych. W przygotowaniu jest tom następny – Dynamika gwar słowiańskich w XXI wieku.
Choć w publikacji nie wyodrębniono działów tematycznych (przyjęto bowiem porządek według kolejności alfabetycznej nazwisk autorów), to teksty tworzą klika odrębnych bloków problemowych. Są to m.in.:
• charakterystyka wybranych słowników z różnych obszarów Słowiańszczyzny uwazględniająca najnowszy stan wiedzy ( z Polski – m.in. Słownik gwar polskich PAN, Słownik gwar śląskich; z Rosji – przegląd dorobku leksykograficznego od XIX do XXI wieku; z południowej Słowiańszczyzny – serbskie i czarnogórskie słowniki gwarowe po roku 2000);
• założenia i koncepcje planowanych słowników gwarowych (Słownik zapożyczeń polskich w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców z regionu suwalsko – augustowskiego, Słownik frazeologizmów polszczyzny lokalnej północnego Podlasia, Słownik gwarowo – kulturowy Kujaw, Słownik ogólnowielkopolski;
• znaczenie słowników gwarowych w interpretacji zjawisk językowych w opracowaniach syntetycznych (Ogólnosłowiański atlas językowy) i badaniach dziedzictwa kulturowego.
Jak napisała w recenzji Halina Karaś, tom ten „stanowi interesującą poznawczo, ważną pozycję z zakresu […] słowiańskiej leksykografii gwarowej. Podjętą problematykę znakomicie wyraża tytuł recenzowanej pracy zbiorowej, będącej pokłosiem Międzynarodowej konferencji naukowej, która odbyła się w Warszawie w dniach 25-26 września 2014 roku […]. Mimo iż słowiańskiej leksykografii gwarowej, zwłaszcza polskiej, dotyczy już wiele prac, to jednak lektura tomu przekonuje, iż wciąż jes to to tematyka niewystarczająco zbadana”.
Dorota K. Rembiszewska